Programma 2023_niet gebruiken

Dr. Els M.A. Blijd-Hoogewys organiseert, samen met CongressCare, het Nationaal Autisme Congres. Zij is klinisch psycholoog, waarnemend p-opleider en manager behandelzaken van de specialistische teams bij INTER-PSY, waaronder het Autismeteam en het Expertiseteam Jonge Kind. Els is mede-initiatiefnemer en voorzitter van het Female Autism Network of the Netherlands (FANN) en voorzitter van CASS18+ (landelijk netwerk van GGZ-hulpverleners in de autismzorg van volwassenen).

In de klinische praktijk wordt regelmatig gesproken van een ‘autistische burn-out’, maar wat is dit nu precies? In deze lezing wordt, aan de hand van de meest recente wetenschappelijke literatuur, besproken wat een autistische burn-out inhoudt. Ook wordt ingegaan op hoe deze ontstaat en wat kan helpen om hiervan te herstellen.

Lichamelijke klachten en ziekten komen veel voor bij mensen met ASS, maar risicofactoren hiervoor zijn onderbelicht. Recentelijk is onderzocht hoe psychologische, gedrags- en lichamelijke factoren samenhangen met maag-darm klachten bij volwassenen met ASS in het Lifelines onderzoek. Hieruit blijkt het belang van een psychosomatisch geïntegreerde aanpak.  De aandacht voor lichamelijke ziekten in de psychiatrische zorg is vaak beperkt. Daarom is bij Sarr Autisme Rotterdam een ASS-obesitas spreekuur gestart in samenwerking met het ErasmusMC. We presenteren nieuwe bevindingen uit het Lifelines cohort, discussiëren over hiaten in de zorg aan de hand van ervaringsdeskundigheid en bespreken nieuwe initiatieven voor geïntegreerde zorg.

In het verleden werd betwijfeld of psychosociale interventies voor mensen met autisme effectief waren. Inmiddels heeft het nodige onderzoek aangetoond dat sommige interventies effecten hebben op kennis over sociale conventies, de hoeveelheid sociaal contact en sociale vaardigheden. Toch is er ook een kritisch geluid over de effecten op zelfbeeld, welzijn en sociaal stigma. Hoe kunnen we interventies optimaliseren en implementeren, zodat hun impact zinvol en van waarde is; hierover gaan we in deze workshop in debat. We geven eerst een overzicht van enkele belovende innovatieve methodieken plus onderbouwing en proberen daarna elkaar praktische handreikingen te geven.

Een late diagnose autisme bij ouderen heeft veel impact. Het biedt ouderen een verklaring waarom het leven zo gelopen is, als het gelopen is. Tevens geeft het een nieuw behandelperspectief, onder meer door het herschrijven van het levensverhaal. In deze workshop laten we zien en ervaren wat de combinatie van psychotherapie en beeldende therapie kan betekenen voor ouderen met autisme. Middels beelden kan naar buiten gebracht worden wat van binnen speelt. Veelal is dit verbaal lastiger voor ouderen met autisme. Woorden vervliegen, het beeld blijft bestaan. Bovendien is het concreet en kan er op teruggekeken worden. De combinatie van beeldende therapie en psychotherapie geeft zicht op de informatieverwerking en beleving, maar ook ruimte voor zelfonderzoek en de mogelijkheid voor positieve ervaringen met het uiten van de beleving.

Volgens de zelfbeschikkingstheorie (Deci & Ryan, 2002) zijn er drie psychologische basisbehoeften die bijdragen aan een zinvol en betekenisvol leven: autonomie (bewuste keuzes voor activiteiten die je interessant vind en waarin tot uitdrukking komt wie je bent, doelen nastreven waar je achter staat), competentie (zeker van je capaciteiten, bekwaam in activiteiten, vertrouwen dat je je doelen bereikt) en verbondenheid (om anderen bekommeren en gevoel dat anderen zich om jou bekommeren). Voor mensen met autisme is het vaak moeilijk om aan die behoeften te voldoen, hun ‘anders-zijn’ is reden voor een onderliggend existentieel lijden: kan ik wel zijn wie ik wil zijn en doen wat ik wil doen? Behandeling en begeleiding zijn doorgaans gericht op functioneren: zijn de klachten afgenomen, zijn de competenties vergroot, is het maatschappelijk functioneren verbeterd? De herstelliteratuur in de psychiatrie toont echter aan dat voor patiënten de belangrijkste uitkomsten liggen op het niveau van de narratieve ontwikkeling, met principes als verbondenheid, hoop, identiteit, zingeving en empowerment (Leamy et al. 2011, Stuart et al., 2017). Het is daarom belangrijk om meer aandacht te hebben voor de existentiële vragen die liggen onder de behandel- en begeleidingsvragen.